Polikistik Over Sendromu (PKOS)
Polikistik over sendromu (PKOS), üreme çağındaki kadınlarda yumurtalıklarda çok sayıda küçük kist (içi sıvı dolu kesecik) oluşumu ve bunun sonucunda oluşan hormon bozukluğudur.
Hormonlarda oluşan bozukluk sonucunda yumurtlamanın gerçekleşmemesi, adet görememe ya da seyrek adet görme şeklinde adet düzensizlikleri, vücutta kıllanma artışı, erkek tipi saç dökülmesi, kilo alımı, kısırlık ve diyabete kadar uzanan belirtiler görülebilir.
PKOS’un kesin nedeni bilinmemektedir. Kilo vermenin yanı sıra erken teşhis ve tedavi, diyabet ve kalp hastalığı gibi uzun vadeli komplikasyon riskini azaltabilir.
Belirtiler
Belirtileri genellikle ergenlik sırasında ilk adet dönemiyle başlar. Bazen de önemli kilo alımına yanıt olarak daha sonra gelişir.
Bu belirtilerden en az ikisi varsa PKOS tanısı konulur:
- Düzensiz adet: Özellikle seyrek adet görme ya da adet görememe şeklinde
- Aşırı androjen: Yüksek erkeklik hormonu seviyeleri, aşırı yüz ve vücut kılları (hirsutizm) ve bazen şiddetli akne ve erkek tipi kellik gibi fiziksel belirtilere neden olabilir.
- Polikistik yumurtalıklar. Yumurtalıklar büyüyebilir ve yumurtaları çevreleyen foliküller (kistler) içerebilir.
PKOS belirtileri ve semptomları, obezlerde tipik olarak daha şiddetlidir.
Komplikasyonlar
- Kısırlık
- Gebelik diyabeti veya gebeliğe bağlı yüksek tansiyon
- Düşük veya erken doğum
- Hepatosteatoz (karaciğer yağlanması)
- Metabolik sendrom – yüksek tansiyon, yüksek kan şekeri ve anormal kolesterol veya trigliserid seviyelerini içeren ve kardiyovasküler hastalık riskini artırır.
- Tip 2 diyabet
- Uyku apnesi
- Depresyon, anksiyete ve yeme bozuklukları
- Anormal uterin kanama
- Rahim zarının kanseri (endometriyal kanser)
Obezite, PKOS ile ilişkilidir ve komplikasyonları kötüleştirebilir
Teşhis
PKOS’u kesin olarak teşhis edecek bir test yoktur . Belirtilerin sorgulanması başlangıç olarak yol göstermektedir. Sonrasında:
- Pelvik muayene: Üreme organları kitleler, büyümeler veya diğer anormallikler açısından görsel ve manuel olarak incelenir.
- Kan testleri: Kanda hormon seviyelerini ölçmek gerekebilir. Bu testler adet düzensizlikleri veya erkeklik hormonları artışına neden olan olası nedenleri dışlayabilir. . Glikoz toleransını ve açlık kolesterol ve trigliserit düzeylerini ölçmek için ek kan testi yaptırmak gerekebilir.
- Ultrason: Doktorunuz yumurtalıklarınızın görünümünü ve rahim iç yüzeyinin kalınlığını kontrol eder.
Tedavi
PKOS’un kesin bir tedavisi yoktur.PKOS tedavisi kısırlık, kıllanma, akne veya obezite gibi belirtileri yönetmeye odaklanır. Yaşam tarzı değişiklikleri veya ilaçlarla tedavi düzenlenebilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri
Düşük kalorili bir diyet ile orta derecede egzersiz aktiviteleri ile kilo vermek önerilebilir. Kilo vermek, PKOS için kullanılan ilaçların etkinliğini de artırabilir ve kısırlığa yardımcı olabilir.
İlaçlar
- Kombine doğum kontrol hapları. Östrojen ve progestin içeren haplar androjen üretimini azaltır ve östrojeni düzenler. Hormonları düzenlemek, endometriyal kanser riskini azaltabilir ve anormal kanamayı, aşırı kıllanmayı ve akneyi düzeltebilir.
- Progestin tedavisi. Her 1-2 ayda bir 10 ila 14 gün progestin almak, adetleri düzenleyebilir ve endometriyal kansere karşı koruma sağlayabilir. Progestin tedavisi androjen seviyelerini iyileştirmez ve hamileliği engellemez. Sadece progestin içeren mini hap veya progestin içeren rahim içi araç, hamilelik düşünmeyen hastalarda daha iyi bir seçimdir.
Gebelik isteyen kadınlarda yumurtlamaya yardımcı olmak için şunlar önerilebilir:
- Klomifen Sitrat
- Letrozol (Femara)
- Metformin
- Gonadotropinler
Aşırı kıllanmayı azaltmak için şunlar önerilebilir:
- Doğum kontrol hapları: Bu haplar androjen üretimini azaltır.
- Spironolakton (Aldactone): Bu ilaç, androjenin cilt üzerindeki etkilerini engeller. Spironolakton doğum kusurlarına neden olabilir, bu nedenle bu ilacı alırken etkili bir doğum kontrolü gereklidir.
- Eflornitin (Eflorin): Bu krem, kadınlarda yüzdeki kıllanmayı azaltabilir.
- Elektroliz(Epilasyon): Her kıl köküne küçük bir iğne yerleştirilir. İğne, foliküle zarar vermek ve sonunda yok etmek için bir elektrik akımı verir.
Neler Yapılmalı?
PKOS’un etkilerini azaltmaya yardımcı olmak için şunları deneyin:
- Sağlıklı kilonuzu koruyun Kilo kaybı, insülin ve androjen seviyelerini azaltabilir ve yumurtlamayı sağlayabilir. Doktorunuzdan bir kilo kontrol programı isteyin ve kilo verme hedeflerine ulaşmada yardım için bir diyetisyenle düzenli olarak görüşün.
- Karbonhidratları sınırlayın Düşük yağlı, yüksek karbonhidratlı diyetler insülin seviyelerini artırabilir. Eğer varsa düşük karbonhidratlı diyet hakkında doktorunuza danışın. Kan şekeri seviyenizi daha yavaş yükselten kompleks karbonhidratları seçin.
- Aktif olun Egzersiz, kan şekeri seviyelerini düşürmeye yardımcı olur.
PKOS’ unuz varsa, günlük aktivitenizi artırmak ve düzenli bir egzersiz programına katılmak, insülin direncini tedavi edebilir ve hatta önleyebilir ve kilonuzu kontrol altında tutmanıza ve diyabet gelişimini önlemenize yardımcı olabilir.